Gıda üreticilerinin ambalaj üreticilerinden migrasyon analizleri dışında yasal olarak istemesi gereken diğer bir kapsam ise ağır metaller. Ağır metaller de ulusal mevzuatımızda tanımlanmıştır. Gıda ambalajlarına yönelik olarak ulusal yasal mevzuatlarımız AB ile tam uyumludur. Aşağıda yasal limitlerin tanımlandığı mevzuat linkleri mevcut. Ayrıca metin içinde ararken sorun yaşayabilecek arkadaşlar için özet tabloları aşağıda ayrı olarak ekledim.
Türk Gıda Kodeksi Gıda İle Temas Eden Madde ve Malzemelere Dair Yönetmelik
Türk Gıda Kodeksi Gıda ile Temas Eden Plastik Madde ve Malzemeler Tebliği
Plastik Ambalajlar:
Tebliğin ek 2 bölümünde geçen açıklama şu şekildedir:
1. Plastik madde ve malzemelerden aşağıda belirtilen maddeler burada verilen spesifik migrasyon limitlerini aşacak miktarda açığa çıkmayacaktır.
| Madde | SML (mg/kg gıda veya gıda benzeri) | |
| Baryum | : | 1 |
| Kobalt | : | 0,05 |
| Bakır | : | 5 |
| Demir | : | 48 |
| Lityum | : | 0,6 |
| Mangan | : | 0,6 |
| Çinko | : | 25 |
2. Ek-1 Tablo 1’de verilenler hariç olmak üzere primer aromatik aminler, plastik madde ve malzemelerden gıdaya veya gıda benzerine tespit edilebilen düzeyde geçemez. Tespit limiti gıda veya gıda benzerinin kg’ı başına 0,01 mg maddedir. (mg madde/kg gıda veya gıda benzeri) Tespit limiti açığa çıkan aromatik amin toplamı için geçerlidir.
Kağıt Ambalajlar:
Yönetmeliğin ek 3 bölümünte tanımlanan kısıtlamalar şu şekildedir:
Tablo-l: Gıda ile temas eden kâğıt esaslı madde ve malzemelerin bileşiminde bulunabilecek maddelere ilişkin kısıtlamalar
| Madde | Maksimum Limit |
| Arsenik | 2 mg/kg |
| Klorür | % 0,2 |
| Poliklorbifenil | 2 mg/kg |
| Formaldehit | 15 mg/kg |
| Kurşun | 0,003 mg/dm2 |
| Kadmiyum | 0,002 mg/dm2 |
| Civa | 0,002 mg/dm2 |
| Pentaklorofenol* | 0,15 mg/kg |
*Saflık kriteri
Metal Ambalajlar:
Yönetmeliğin ek 4 bölümündeki kısıtlamalar şu şekildedir:
d) Lak ve plastik kaplamalar gıda ile temas eden plastik maddelerin özelliklerine, seramik kaplamalar ise gıda ile temas eden seramik malzemelerin özelliklerine uygun olur.
e) Metal esaslı malzemelerin gıda ile temas eden yüzey kaplamasındaki kalay miktarı en az 2,3 g/m2, krom miktarı en az 50 mg/m2 ve krom oksit miktarı en az 7 mg/m2 olur.
f) Metalik kaplama maddelerinin bileşiminde; antimon % 0,05’ten, kadmiyum % 0,001’den, arsenik % 0,03’ten, kurşun % 0,05’ten fazla olamaz.
g) Gıda ile temas eden alüminyum ve alüminyum alaşımı madde ve malzemelerden gıdaya geçen alüminyum miktarı en fazla 5 mg/kg gıda olacaktır. Gıda ile temas eden kaplamasız alüminyum ve alüminyum alaşım madde ve malzemelerin etiketlerinde 13 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendinin (2) numaralı alt bendi gereğince; ‘asidik (pH < 4,5), bazik (pH > 8,5) ve tuz içeriği %3,5 NaCl’den fazla olan gıdaların depolanması, pişirilmesi ya da işlenmesi için kullanmayınız’ veya ‘sadece buzdolabı koşullarında muhafaza için kullanınız’ ifadelerine yer verilir.
ğ) (Değişik:RG-8/2/2019-30680) Alüminyum folyolarda, alüminyum tüplerde ve tek kullanımlık alüminyum kaplarda alüminyum miktarı en az %99 olur. Alüminyum alaşımlarından üretilen ürünlerde bu koşul aranmaz.
h) Metal ambalaj kapaklarında kullanılacak contalar, kapak kenarına homojen bir şekilde dağılır, kopma yapmaz ve ısıl işlemlere uygun olur. Plastik contaların özellikleri gıda ile temas eden plastik madde ve malzemelerin özelliklerini sağlar.
ı) Çinko ve çinko ile galvanize edilmiş madde ve malzemeler asitli gıdalar ve alkollü içkiler için kullanılamaz. Ayrıca 13 üncü maddenin birinci fıkrasının (a) bendinin (2) numaralı alt bendi gereğince bu madde ve malzemelerin etiketlerinde ‘asitli gıdalar ve alkollü içkiler için kullanılmaz’ ifadesine yer verilir.
Plastik Ambalajlarda Kullanılacak Boyar Maddeler:
Yönetmeliğin ek 6 bölümündeki kısıtlamalar şu şekilde:
a) Boyar maddenin içinde bulunan metal ve metaloidlerin 0,1 M HCI’de çözünen miktarı Tablo-1’e uygun olur.
Tablo-l: Boyar maddelerin metal ve metaloid miktarı
| Metal/Metaloid | Miktar (en çok) |
| Kurşun | % 0,01 |
| Arsenik | % 0,01 |
| Krom | % 0,1 |
| Antimon | % 0,05 |
| Civa | % 0,005 |
| Kadmiyum | % 0,01 |
| Selenyum | % 0,01 |
| Baryum | % 0,01 |
b) 1 M HCI’de çözünen ve anilin cinsinden hesaplanan boyar maddedeki sülfonlanmamış primer aromatik amin miktarı 500 mg/kg’ı aşamaz. Benzidin, betanaftilamin ve 4-aminobifenilin her biri ya da bunların toplamı 10 mg/kg’ı geçemez.
c) Anilin sülfonik asit cinsinden hesaplanan boyar maddedeki toplam sülfonlanmış aromatik amin miktarı 500 mg/kg’ı geçemez.
ç) Karbon siyahının toluen ekstraktı en çok % 0,15 olur.
d) Dekaklorobifenil cinsinden hesaplanan ekstrakte edilebilen fenillerin miktarı 25 mg/kg’ı geçemez.
Gıda ambalajlarında migrasyon analizi yapan laboratuvarlar ile ilgili olarak çok soru alıyorum. Nerede yaptıralım, nasıl yaptıralım şeklinde. Bu soruları kısaca buradan herkesin ulaşabileceği şekilde cevaplayayım:
